ما می دانیم که علم فقه و احکام شرعی فضیلت دارد ولی آیا علم طب فضیلت دارد؟ یا ندارد؟ پیامبر(ص) در میان کل علوم، علم طب را دومین علم دانسته اند که می فرمایند:« العلم علمان: علم الادیان و علم الابدان» یعنی: علم دو تا است، علم دین( فقه، احکام شرعی و اعتقادات) و علم بدن( طب). 

این برداشت را می توان کرد که علم طب فضیلت بسیاری دارد که پیامبر( ص) در بین کل علوم علم را دو تا دانسته اند و علم طب را در کنار علم دین آورده اند، البته چون بحث ما شبیه بحث فقهی هم می باشد نقض و اغراق هم دارد، می توان گفت که در اینجا منظور از «علم الابدان»فقط علم طب نیست بلکه هر علمی که منفعت آن بر می گردد به بدن مانند: فیزیک، شیمی و....، ولی ظاهر این روایت در کلام عرب به معنای علم طب است.

در روایتی دیگر امیرالمومنین(ع) می فرمایند:« العلوم اربعه: الفقه للادیان، و الطب للابدان، و النحو للسان، و النجوم لمعرفه الازمان» یعنی: علوم بر چهار قسم است: فقه برای دین، و طب برای بدن، نحو، و معرفت زمان، البته این ها به این معنا نیست که علم به همین چند تا علم خلاصه می شود، منظور نشان دادن اهمیت این علوم است.

حال این سوال پیش می آید که انسان از چه زمانی به علم طب نیازمند شده است؟ از موقعی که انسان ها در این دنیا زندگی می کرده اند؟یا از زمانی که انسان ها یکجا جمع شده اند و به شکل شهر درآمدند؟ و  یا ...

می توان گفت: مانند برخی حیوانات وقتی در یکجا جمع شدند (مرغداری،گاوداری و... ) نیاز به درمان و دارو پیدا کردند و قبل از آن به این شکل نیازی نداشتند، آیا انسان هم به این شکل است؟ 

سوال یکی از حاضرین: اینکه ما بدانیم نیاز بشر به علم پزشکی از چه زمانی شروع شده از چه جهت اهمیت دارد؟

پاسخ استاد: خیلی مهم است اینکه اگر ما بدانیم نیاز بشر به علم ظب بخاطر جمع شدن بوده است آن هایی که امکان دارند باید برای سلامتی خود از شهر بیرون بروند. چیزی که مسلم است، افراد صحرا نشین با وجود تلاش زیاد و غذای سالمتر، مقاومت بیشتری نسبت به بیماری دارند و انسان شهرنشین به پزشک و بیمارستان و ... نزدیکتر است، حال کدام یک به سلامتی نزدیکتر هستند؟ نمی توان یکی را نام برد، باید از هر دو حالت کمی را قبول کنیم و باید بگوییم فرد روستایی دارای بدن مقاوم تر و احتیاج کمتری به پزشک دارد ولی فرد شهرنشین نیاز بیشتری به پزشک دارد و این را هم باید قبول کنیم که پزشکی رایج توانسته جلوی مرگ و میر مادران و نوزادان را بگیرد و اگر فرد صحرا نشین به بیماری سختی دچار شود به علت عدم دسترسی سریع به پزشک ممکن است جان خود را از دست بدهد.

حال این سوال پیش می اید که آیا انسان اول، به طب نیازی نداشته است؟ نمی توان این را گفت، زیرا حضرت آدم(ع) از یک جایی که دارای امکانات و ناز و نعمت بوده، آمده بر روی زمین با شرایطی سخت و فاقد آن امکانات بهشتی، در چنین شرایطی طبیعی است که انسان سریع بیمار می شود و نیاز به دارو و درمان پیدا می کند، مانند: انسان شهر نشینی که از شهر به صحرا( برای زندگی) برود.

در روایات آمده:« من طول بکاء آدم (ع) و ذبول بدنه و تناقص قامته و ذوبه بخروج الماء من بدنه بعد نزوله علی الارض، و تغیر المناخ و الظروف المعیشیه علیه»

یعنی: حضرت آدم(ع) آنقدر گریه کرده که آب از بدنش خارج شده و قامتش کوچک شده و طراوت بدنش کم شد.

ترجمه ج1طب الرسول بخش: پیدایش علم طب

ما نمی توانیم کسی را پیدا کنیم که برای اطلاع از خواص یک گیاه خود شخص آنرا آزمایش کند و معمولا به شنیده ها اکتفا می کند، زیرا گیاهان پراکندگی زیادی در دنیا دارند و هرکدام خاصیتی دارد و ممکن  است بعضی سمی باشد و فرد با امتحان آن بر روی دیگران و خود منجر به مرگ برخی شود و یا اینکه هر دارویی چگونه مصرف شود( دم کرده، جوشانده، ضماد و ...) چه زمانی، به چه مقدار و... عمر انسان آنقدر اجازه نمی دهد که بتواند تمام گیاهان را کشف کند و یا اینکه بتواند یک گیاه را برروی همه بیماری ها، روی افراد مختلف آزمایش کند، در حالیکه در قدیم تجهیزات آزمایشگاهی به شکل امروزی نبوده و ممکن بوده یک گیاه، برای فردی حکم مرگ او را داشته باشد و این کار معقول نیست، حتی اگر می توانست خواصی برای گیاهی بدست آورد چند خاصیت محدود را بیشتر نمی توانست بدست آورد و مهتر آنکه این ها در مورد داروهای مفرد است، برخی داروها مرکب است و از چند داروی مفرد تهیه می شود، از کجا می خواهد بفهمد که گیاه فلان کشور اگر با گیاه فلان کشور ترکیب شود چه اثری دارد؟ به میزان اندازه هر کدام را از کجا فهمیدند؟ میزان مصرف آنرا از کجا فهمیدند و ...

این امکان ندارد که بشر می توانسته هم به علم طب و هم به خواص گیاهان دست پیدا کند، ما که مسلمان هستیم عقیده داریم تنها راه آن وحی آسمانی است و به همین خاطر است که در حدیث آمده: «ان الله تبارک و تعالی اهبط آدم (ع) من الجنه و عرفه علم کل شیء، فکان مما عرفه النجوم و الطب» یعنی: خداوند وقتی حضرت آدم (ع) را از بهشت بر روی زمین نازل کرد علم هر چیزی را به او داده است، مهمترین آنها  علم ستارگان و علم طب است، و یا در روایات آمده که حضرت داوود(ع) و حضرت سلیمان(ع) در محراب عبادتشان هر روز گیاهی می رویید و در موردخواص آن می پرسیدند.